شانه و تراکم فرش چیست؟ بسیاری از افراد که تصمیم به خرید فرش ماشینی گرفته‌اند با مفهوم شانه و تراکم در فرش ماشینی مواجه شده‌اند و این سؤال در ذهنشان به وجود آمده است که‌شانه و تراکم در یک فرش چه تأثیری در کیفیت فرش دارد؟ در ادامه این مقاله با مفهوم شانه و تراکم در فرش ماشینی و تأثیر آن در کیفیت فرش آشنا خواهید شد.
باور اشتباهی که به غلط در بین بعضی از افرادی که به دنبال خرید فرش هستند وجود دارد این است که هر چه شانه و تراکم یک فرش ماشینی بیشتر باشد در نتیجه آن فرش دارای مرغوبیت بیشتری می‌باشد و بالعکس آن، اگر شانه و تراکم در یک فرش ماشینی پایین‌تر باشد، پس آن فرش از کیفیت پایین‌تری برخوردار است. در صورتی که این یک باور غلطی هست؛ شانه و تراکم بیشتر در یک فرش باعث استفاده از نخ اصطلاحاً ریز‌تر در فرش می‌شود که باعث ریزنقش‌تر شدن آن فرش و زیبایی آن می‌شود و همچنین شانه و تراکم پایین‌تر در فرش منجر به استفاده از نخ درشت‌تر می‌شود و نسبت به فرشی که از‌شانه و تراکم بالاتری برخوردار است از ریز نقشی کمتری برخوردار است ولی دلیلی بر کیفیت بالاتر یا پایین‌تر بودن فرش نیست، بلکه معیار‌های دیگری برای سنجش کیفیت فرش وجود دارند که از جمله می‌توان به موارد زیر توجه نمود:
نشان استاندارد، وزن فرش، جنس نخ خاب، جنس نخ پود، دستگاه بافت و… که از جمله مواردی هستند که در مرغوبیت و کیفیت فرش سهیم هستند.
از لحاظ شانه و تراکم فرش؛ فرش‌های ماشینی دارای تنوع زیادی هستند و هرکدام مزیت‌ها و تفاوت‌های خاص خود را دارند. فرش‌های ماشینی شامل دسته‌های فرش 500 شانه، فرش 700 شانه، فرش 1000 شانه، فرش 1200 شانه و فرش 1500 شانه می‌شود که هرکدام دارای تراکم‌های مربوط به خود هستند. تراکم‌های فرش نیز عبارت‌اند از تراکم 1500، تراکم 2550، تراکم 3000، تراکم 3600 و تراکم 4500 گره در یک متر. آگاهی از تفاوت‌ها و مزیت‌های میان شانه و تراکم فرش، باعث می‌شود که انتخاب دقیق‌تر و صحیح‌تری در خرید فرش ماشینی انجام دهید.
مفهوم تراکم عرضی یا شانه در فرش ماشینی:
به تعداد گره‌ها در یک متر از عرض فرش را تراکم عرضی یا شانه در فرش ماشینی می‌گویند.
به طور مثال اگر فرش 1500 شانه را در نظر بگیریم تعداد گره‌ها در یک متر از عرض آن باید 1500 گره باشد. که برای امتحان از صحت صداقت فروشنده می‌توان از پشت فرش تعداد گره‌ها را در 10 سانتی متر از عرض فرش بشماریم، که در فرش ماشینی 1500 شانه تعداد گره‌ها در عرض فرش باید به 150 گره برسد.
تراکم عرضی یا شانه‌های رایج در فرش ماشینی که در بازار موجود هستند به صورت زیر می‌باشد:
فرش ماشینی 500 شانه، فرش ماشینی 700 شانه، فرش ماشینی 1000 شانه، فرش ماشینی 1200 شانه و فرش ماشینی 1500 شانه
مفهوم تراکم طولی یا تراکم در فرش ماشینی:
به تعداد گره‌ها در یک متر از طول فرش را تراکم طولی یا تراکم در فرش ماشینی می‌گویند.
به طور مثال اگر یک فرش ماشینی با تراکم 3600 را در نظر بگیریم باید در یک متر از طول فرش 3600 گره بافته شده باشد. که برای اطمینان از صحت تراکم یک فرش می‌توانیم تعداد گره‌های پشت فرش را در 10 سانتی متر از طول فرش بشماریم که نتیجه آن در یک فرش ماشینی با تراکم 3600 باید 360 گره بافته شده باشد.
تراکم طولی یا تراکم‌های رایج در فرش ماشینی که در بازار موجود هستند به صورت زیر می‌باشد:
فرش ماشینی با تراکم 1000، فرش ماشینی با تراکم 2550، فرش ماشینی با تراکم 3000، فرش ماشینی با تراکم 3600 و فرش ماشینی با تراکم 4500
شانه در فرش ماشینی
در دستگاه‌ها و ماشین‌آلات بافندگی فرش بخشی به نام شانه فرش وجود دارد که به تعداد گره‌ای که در یک متر از عرض فرش بافته می‌شود، گفته می‌شود. به طور مثال اگر می‌گوییم که یک فرش 1500 شانه است بدان معناست که در هر متر از عرض فرش ماشینی بافته شده، تعداد 1500 گره وجود دارد. هرچه شانه و تراکم بالاتر باشد، به همان نسبت نمره نخ فرش هم بالاتر و نخ ظریف‌تر خواهد بود.
تراکم فرش ماشینی
تراکم فرش ماشینی به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در یک متر طول فرش بافت می‌گردد. هرچه تراکم یک فرش بیشتر باشد از استحکام و دوام بیشتری برخوردار است و هرچه تعداد گره فرش بیشتر باشد، فرش ماشینی ریزنقش‌تر و شباهت بیشتری به فرش‌های دستبافت گونه خواهد داشت.
انواع شانه و تراکم فرش ماشینی
فرش‌های ماشینی بسته به نوع شانه، دارای تراکم‌های استانداردی هستند. فرش‌های 700 شانه دارای تراکم استاندارد 2550 گره، فرش‌های 1000 شانه دارای تراکم 3000 گره، فرش‌های 1200 شانه تراکم استاندارد 3600 و فرش‌های 1500 شانه دارای تراکم 4500 می‌باشند. گلیم‌های ماشینی 320 شانه و تراکم 750 و فرش‌های ماشینی وینتیج نیز دارای استاندارد 500 شانه و تراکم 1400 می‌باشند.
ویژگی‌های فرش 700 شانه
فرش‌های ماشینی 700 شانه همان‌طور که از نامش مشخص است، از لحاظ تعداد گره 700 شانه در یک متر عرض است و از لحاظ تراکم حدود 2550 هستند. فرش های ماشینی 700 شانه تراکم 2550 معمولاً 8 رنگ بوده و نخ به‌کاررفته در آن‌ها، اکریلیک می‌باشد. این فرش‌ها با دستگاه‌های واندویل HCPX2 بافت می‌شود که از به‌روزترین دستگاه‌های بافندگی فرش ماشینی است و توسط کشور بلژیک ساخته می‌شود.
فرش‌های هفتصد شانه ماشینی نسبت به دیگر فرش‌ها از ضخامت نسبتاً بیشتری برخوردارند و از لحاظ قیمتی، دارای قیمتی بسیار کمتر از فرش‌های با شانه بالاتر می‌باشند. همین دلیل پایین بودن قیمت، باعث فروش بالاتری فرش 700 شانه شده است.
خصوصیات فرش 1000 شانه
فرش‌های 1000 شانه از لحاظ تعداد گره در طول دارای 3000 گره می‌باشند، اما از لحاظ جنس و نخ هیچ فرقی بین فرش های 1000 شانه با فرش‌های دیگر نیست. ازآنجاکه فرش‌های 1000 شانه نسبت به فرش‌های 700 شانه ریزنقش‌تر و ریزبافت‌تر می‌باشند، شباهت بیشتری به فرش‌های دستباف گونه دارند. فرش‌های 1000 شانه شباهت بسیار زیادی به فرش‌های 1200 شانه دارد، ولی از لحاظ قیمتی پایین‌تر از آن است و همچنین ارتفاع خاب بیشتری نسبت به فرش 1200 شانه دارد.
ویژگی‌های فرش 1200 شانه
در سال‌های اخیر، فرش‌های 1200 شانه موردتوجه بسیاری از خریداران فرش ایرانی بوده است. فرش های 1200 شانه ماشینی به دلیل بالا بودن تراکم و شانه از لحاظ ظاهری بسیار زیبا و ظریف هستند و از لحاظ لطافت، قابل‌مقایسه با فرش‌های ماشینی تراکم پایین نیستند. در بافت فرش‌های ماشینی 1200 شانه به‌جای استفاده از الیاف ضخیم و نمره پایین، از الیاف ظریف و نازک نمره 40 استفاده شده است که سبب لطافت بیش از اندازه این فرش‌ها می‌باشد.
تفاوت فرش ماشینی 700 شانه با 1200 شانه
یکی از تفاوت‌های فرش‌های 700 شانه با 1200 شانه، ضخامت و خاب فرش است و ضخامت با تعداد شانه‌های فرش ماشینی رابطه معکوس دارند. به این صورت که هرچه شانه و تراکم فرش بالاتر باشد، ضخامت فرش کمتر می‌شود و در عوض از لحاظ زیبایی و ظرافت بسیار زیباتر و ظریف‌تر است. یکی دیگر از تفاوت‌های فرش‌های 1200 شانه با 700 شانه، قیمت آن‌ها می‌باشد.
قیمت فرش‌های هفتصد شانه، بسیار پایین‌تر از فرش‌های هزار و دویست شانه است. دوام و کیفیت بین فرش 700 شانه و 1200 شانه یکسان است و هر دو فرش از نظر جنس الیاف به‌کاررفته یکسان هستند. از لحاظ زیبایی هرچه یک فرش ماشینی ریزبافت‌تر و ظریف‌تر باشد، زیباتر است و جلوه ظاهری بهتری دارد.
پس اینگونه نتیجه می‌گیریم که هر چه‌شانه و تراکم یک فرش ماشینی بیشتر باشد، تعداد گره بافته شده در آن بیشتر است پس نخ و مواد اولیه بیشتری در فرش بکار می‌رود و هزینه آن نسبت به فرش ماشینی با‌شانه و تراکم پایین‌تر از قیمت بیشتری برخوردار هست ولی باز هم قیمت فرش فقط بر معیار‌شانه و تراکم نیست، وزن، جنس نخ و مواد اولیه نیز ملاک تعیین قیمت فرش می‌باشد. امید است با خواندن این مقاله با مفهوم‌شانه و تراکم در فرش ماشینی آشنا شده باشید و در خرید فرش از آن استفاده کنید.
